سیستم آبی بخارا به‌عنوان زیرساخت منظرین شهر مروری بر ظهور و انحطاط یک شبکه منظرین درون شهر

Authors

Abstract:

در طی قرن‌ها شهرهای فلات ایران در پیوندی عمیق و متقابل با شبکه‌ها و منابع آبی شکل‌گرفته، پایدار شده و توسعه‌یافته بودند. امروز بازخوانی پیوند و رابطه چندوجهی و چندعملکردی این زیرساخت‌ها با شهر و استخراج اصول حاکم بر آن ما را در بازتعریف رابطه تک‌بعدی حاکم بر شبکه‌های انتقال آب، به‌عنوان گونه‌ای از شبکه‌های زیرساختی مدرن، باکلان‌شهرهایمان یاری می‌کند.   یکی از پیشرفته‌ترین نمونه‌های پیوند همه‌جانبه شهر و سیستم آبی، در شمال شرق ایران (ازبکستان کنونی) و در شهر بخارا شکل‌گرفته است. سیستمی توسعه‌یافته براساس بهره‌گیری از آب‌های جاری که امروز نیز باوجود نابودی تقریباً 90 درصدی، بازمانده‌های آن در بافت قدیم شهر، مهم‌ترین مؤلفه‌های منظر شهر بخارا به شمار می‌روند. اینکه چگونه این شبکه آبی به زیرساختی منظرین2 برای شهر تبدیل‌شده و نقشی چندوجهی در شهر و زندگی شهروندان داشته است و اینکه چگونه این شبکه در طول 10 قرن گذشته به صورتی پایدار در شهر حضورداشته و سیستم‌وار با توسعه شهر توسعه‌یافته است، سؤالاتی هستند که این نوشتار با پژوهش در مکتوبات و مستندات موجود در باب بخارا از قرن 10 تا 21 میلادی در پاسخ به آنها می‌کوشد و تلاش می‌کند با یافتن جنبه‌های مختلف پیوند این شبکه با ساختارهای فضایی - کالبدی و فعالیتی شهر از یک‌سو و ساختارهای ذهنی مردم بخارا از سوی دیگر، اصول حاکم بر شکل‌گیری و توسعه شبکه آبی  بخارا را بیابد. نتایج این بررسی دو نکته مهم و مرتبط با هم را در مورد شبکه آبی شهر بخارا نشان می‌دهد : نخست اینکه شبکه آبی شهر بخارا در لایه‌های مختلف، ارتباط تنگاتنگ و عمیقی را با ساختار فضایی و اجتماعی شهر (زندگی عینی و ذهنی شهر و شهروندان و حوزه‌های شخصی و عمومی زندگی) برقرار ساخته و همین مسئله موجب شده بوده است که این شبکه نقشی کلیدی را در درک شهر بخارا بازی کند و از یک شبکه زیرساختی با نقش معیشتی و خدماتیِ صرف به شبکه‌ای منظرین با نقش سمبولیک برای شهر بخارا ارتقا یابد. دوم اینکه نیاز کارکردی به این شبکه، شرط لازم در پیوند و حضور مؤلفه‌های شبکه آبی در فضاهای شهری و زندگی مردم بخارا بوده است و نه شرط کافی. پیوند ذهنی این شبکه و مؤلفه‌های آن با مردم و زندگی آنها نحوه و کیفیت حضور پایدار مؤلفه‌های شبکه را در شهر بخارا تضمین می‌کرده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

سیستم آبی بخارا به عنوان زیرساخت منظرین شهر مروری بر ظهور و انحطاط یک شبکه منظرین درون شهر

در طی قرن ها شهرهای فلات ایران در پیوندی عمیق و متقابل با شبکه ها و منابع آبی شکل گرفته، پایدار شده و توسعه یافته بودند. امروز بازخوانی پیوند و رابطه چندوجهی و چندعملکردی این زیرساخت ها با شهر و استخراج اصول حاکم بر آن ما را در بازتعریف رابطه تک بعدی حاکم بر شبکه های انتقال آب، به عنوان گونه ای از شبکه های زیرساختی مدرن، باکلان شهرهایمان یاری می کند.   یکی از پیشرفته ترین نمونه های پیوند همه جا...

full text

زیرسـاخت آبـی بخـارا نمـونه‌ای از ارتقای سیسـتم آبـی به زیرسـاخت منظـرین

زیرساخت‌های آبی در شهرهای حوزه فلات ایران بدون شک از قابل توجه‌ترین مؤلفه‌های منظر شهری به شمار می‌روند؛ مؤلفه‌هایی که متناسب با نوع سیستم آبی با نمودهای مختلفی در منظر و ساختار شهرهای ایران ظاهر ‌شدند و نقشی چندبعدی در ساختار شهر بازی می‌کردند. امروز بازخوانی تاریخی نحوه ظهور و حضور رابطه چندوجهی و چندعملکردی این زیرساخت‌ها با شهر و استخراج اصول حاکم بر شکل‌گیری و توسعه آن، می‌تواند ما را در ب...

full text

نقش شبکه آبی بر ساختار شهر بخارا

شهرهای مختلف سرزمین ایران با توجه به بستر و شرایط جغرافیایی و طبیعی‌شان از منابع آبی موجود به شیوه‌هایی متفاوت بهره برده‌اند. در این‌میان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین سیستم‌های آبرسانی، شبکه آبی شهر بخارا است که امروز همچنان بقایای کالبدی اجزای‌ آن یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های شکل‌دهنده به منظر هسته تاریخی این شهر به شمار می‌رود. این نوشتار تلاش می‌کند با واسازی ساختار شهر و سیستم آبی، ج...

full text

زیرسـاخت آبـی بخـارا نمـونه ای از ارتقای سیسـتم آبـی به زیرسـاخت منظـرین

زیرساخت های آبی در شهرهای حوزه فلات ایران بدون شک از قابل توجه ترین مؤلفه های منظر شهری به شمار می روند؛ مؤلفه هایی که متناسب با نوع سیستم آبی با نمودهای مختلفی در منظر و ساختار شهرهای ایران ظاهر شدند و نقشی چندبعدی در ساختار شهر بازی می کردند. امروز بازخوانی تاریخی نحوه ظهور و حضور رابطه چندوجهی و چندعملکردی این زیرساخت ها با شهر و استخراج اصول حاکم بر شکل گیری و توسعه آن، می تواند ما را در با...

full text

نقش شبکه آبی بر ساختار شهر بخارا

شهرهای مختلف سرزمین ایران با توجه به بستر و شرایط جغرافیایی و طبیعی شان از منابع آبی موجود به شیوه هایی متفاوت بهره برده اند. در این میان یکی از پیشرفته ترین و توسعه یافته ترین سیستم های آبرسانی، شبکه آبی شهر بخارا است که امروز همچنان بقایای کالبدی اجزای آن یکی از مهم ترین مؤلفه های شکل دهنده به منظر هسته تاریخی این شهر به شمار می رود. این نوشتار تلاش می کند با واسازی ساختار شهر و سیستم آبی، جن...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 31

pages  1- 16

publication date 2015-01-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023